Ook werden afspraken gemaakt met de provincie om het scheepvaartverkeer bij Delft meer ruimte te geven. De Schie vanuit Rotterdam en de Vliet vanuit Den Haag en Leiden kregen in 1893 en 1894 een betere, bredere verbinding in de vorm van Het Rijn-Schiekanaal. Zo ontstond door de ‘verplaatsing’ van de zuidelijke Singelgracht (bij de Zuiderstraat) naar een iets zuidelijker gelegen plek de Kanaalweg. De eerste naam was “Nieuwe Singelweg” maar in de volksmond werd het Kanaalweg,  wat door de gemeenteraad pas in 1997 werd  bevestigd. Een ‘Kanaalweg’ komt in Nederland 66 maal voor.

Dit was het beeld in 1900. Een indrukwekkend gebouw, weilanden erachter, kleine boompjes langs het water. Foto Beeldbank DHC.

Moderne faculteitsgebouwen
Al deze ontwikkelingen werden pas mogelijk nadat in 1869 de stadswal ‘St-Sebastiaansvest’ werd afgegraven. Die lag bij de huidige Zuiderstraat. Verderop – meer westelijk – heette de stadswal Asvest, en ook die ging er aan. Daardoor ontstond ruimte voor een gasfabriek (1875) en een elektriciteitscentrale (1912). De Polytechnische School kon zijn behoefte aan moderne, grote faculteitsgebouwen ook oplossen binnen de bocht van het kanaal, aan de Nieuwe Laan (ooit een middeleeuwse stadsbuitenweg). Dicht langs het kanaal kwam eind 19e eeuw een Bacteriologische Laboratorium, en - later - aan de andere kant van de Nieuwe Laan de huisvesting voor Scheeps- en Werktuigbouw. De Polytechnische School was toen al Technische Hogeschool geworden.

Originele kaart uit 1832. De begrenzing van de Binnenstad ligt bij de Zuiderstraat, in de 19e eeuw de Bastiaansvest. Kanaalweg 4 bestond nog niet toen deze kaart werd gemaakt.	Detail van een plattegrond uit 1905. Het Geodesie-gebouw staat er net op. Bij 16 het lab voor Bacteriologie, bij 17 gebouw Microchemie.
Het geel gemarkeerde veldje geeft de plek aan  waar Kanaalweg 4 staat.	Op de recente kaart is het veldje ook geel gemarkeerd. Er is heel veel bij gebouwd in deze omgeving.

Geodesie, landmeten en waterpassen
Aan de Kanaalweg ontwierp rijksbouwmeester  Jacobus van Lokhorst in neorenaissancestijl een fors gebouw (111,5m lang) voor de opleiding Geodesie. Het werd tussen 1892 en 1894 gebouwd. In 1896 werd het in gebruik genomen door de Polytechnische School voor het onderwijs in landmeten en waterpassing. Tevens werd hier toen de Dienst der Rijksdriehoeksmeting (in handen van de Rijkscommissie voor Graadmeting en Waterpassing) gehuisvest.  De driehoeksmeting is een systeem voor het opmeten en in kaart brengen van grote gebieden voor bijvoorbeeld kadastrale kaarten, topografische kaarten of geografische informatiesystemen.
Aan de achterzijde van het gebouw kwam er een 52 meter lange zaal met veranda. Daardoor konden er oefeningen en metingen in de open lucht worden gedaan.

Oude landmeetinstrumenten zijn teruggebracht naar Geodesie en worden nu bewaard in de toren..

Met een Geodimeter in de Ezelsveldlaan in 1963. Foto TU Beeldbank.

Opmeting 24e meridiaan Oost. Tekening in een Jules Verne-verhaal.

Observatorium
Karakteristiek bij Kanaalweg 4 is het observatorium. Het werd gebouwd naar voorbeeld van de Leidse sterrenwacht. De koepel werd tot omstreeks 1930 gebruikt voor de Nederlandse tijdmeting aan de hand van de stand van de sterren. In Leiden werden dezelfde metingen gedaan. Het gemiddelde was de ware tijd in Nederland. De Koninklijke Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde kreeg de koepel recent ‘te leen’ van de huidige gebruiker van het gebouw, Duwo (studentenhuisvesting). Zij zou hem willen restaureren om hem weer te kunnen gebruiken. De stichting de Hollandse Cirkel zit tegenwoordige een verdieping lager in de toren met een collectie oude geodesie-instrumenten. 

IJkklok
Het pand met de centrale toren en koepel is nog geheel in originele staat en straalt dat ook uit. Mooi in de toren zijn de giet- en smeedijzeren trappen en de geodetische klok. Deze ijkklok (de ware tijd) voor andere toestellen is een precisie-penduleklok met een speciale slinger die ook bij de kleinste temperatuurwijzigingen niet afwijkt. De klok werd gemaakt in 1910 maar bleek al in 1920 overbodig te zijn. Toen kwam namelijk de Eifeltoren met het perfecte tijdsein. Nu geeft de klok alleen nog de tijd aan .....
Toen het forse gebouw klaar was, was het zeker in het eerste jaar, doel van de zondagmiddagwandeling van menige Delftse familie.

Naar de Thijsseweg
In 1975 vertrok de opleiding Geodesie naar een nieuw gebouw aan de Thijsseweg 11 in Delft. Het oude Kanaalweg-gebouw heeft vervolgens tot 1979 dienst gedaan als tentoonstellingsruimte voor de Technische Hogeschool. Na grondige restauratie in 1980 werd de Meetkundige Dienst van Rijkswaterstaat de gebruiker. In 2005 ging Rijkswaterstaat er weg en kwam  Duwo.  Daardoor komen er weer veel studenten binnen over de vloer.
Bij de Stichting De Hollandse Cirkel zijn nu circa 500 geodetische instrumenten opgeslagen die in vroeger jaren door Geodesie werden gebruikt. Ze laten als het ware de geschiedenis van het onderwijs en het onderzoek zien. Het gaat om  waterpasinstrumenten, hoekmeetinstrumenten, sextanten en chronometers die van belang waren in de tijd dat de huidige GPS nog toekomstmuziek was.

Huis voor professor
Aan Kanaalweg 4 zit ook nog een hooglerarenwoning vast. Die werd gebouwd voor  prof. dr. Ch. M. Schols, de man die het meeste belang hechtte aan een nieuw gebouw voor de landmeetkundige opleiding. Hij was in 1878  op 29-jarige leeftijd benoemd tot hoogleraar geodesie. Met een eredoctoraat wis- en natuurkunde uit Leiden op zak gaf hij de opleiding vorm.
Tijdens de bouw waren er veel tegenslagen en was er tegenwerking. Ook zijn gezondheid liet Schols  in de steek. De professor wilde graag bij zijn werk wonen, een van de belangrijkste redenen om een ontwerp voor een bijgebouw met afdak aan de aanbestedingspapieren toe te voegen. Dat bijgebouw was in werkelijkheid een voor die tijd comfortabel woonhuis met serre. In maart 1897 stierf prof. Schols plotseling. Hij is begraven aan de katholieke begraafplaats aan de Kanaalweg waar zijn borstbeeld zichtbaar is op het grafmonument.

De entree van de hoogleraarswoning van Geodesie

en de hal die binnen is, waar nu kantoorruimtes aan grenzen.

De eerste bewoner van de hoogleraarswoning, prof. dr. C. H. M. Schols. Hij werd begraven op de katholieke begraafplaats aan de Kanaalweg.

Deze foto is genomen boven de Botanische Tuin zoals die er nu nog is. Rechts bij de blauwe pijl Geodesie

Twee opvolgers
Er kwamen twee opvolgers. Een van hen, professor J.H. Heuvelink, vond de huur van het woonhuis (f 720,- per jaar) te hoog. Zijn mooie woning aan de Van Leeuwenhoeksingel was goedkoper. Hij bedankte daarom voor de hoogleraarswoning. De heer Van Hasselt van de Indische instelling wilde er wel wonen. Vermoedelijk op zijn verzoek werd in november 1898 de verbinding met het hoofdgebouw dichtgemetseld. Met drijfsteen.
Toen verderop aan de Kanaalweg het gebouw van Elektrotechniek ook werd opgeleverd met een hoogleraarswoning erbij, ontstond er weer discussie over de bewoning van het woonhuis bij het geodesiegebouw. Prof. Heuvelink speelde ineens weer een rol. Na een stevige briefwisseling met de minister betrok hij alsnog het woonhuis van Geodesie. Zijn opvolger was prof. Schermerhorn. Ook die heeft in het hoogleraarshuis  gewoond. Het verhaal gaat dat mevrouw Schermerhorn thee of koffie kwam brengen naar de plek waar hij in het gebouw aan het werk was. Uiteindelijk is de woning als kantoorruimte in gebruik genomen.
 
Prof. dr. ir. W. Schermerhorn
De bekendste hoogleraar van Geodesie was zeker Prof. dr. ir. W. Schermerhorn. Hij was onze eerste naoorlogse minister-president Hij leidde na de bevrijding het nationale kabinet  samen met Willem Drees. Schermerhorn studeerde in 1913 af als ingenieur aan de toen Technische Hogeschool. In 1926 werd hij er hoogleraar op 32-jarige leeftijd . Ook ging hij al jong de politiek in. Bij het Huygens Instituut voor de Nederlandse Geschiedenis – KNAW is een biografie over Schermerhorn te vinden.
Behalve de hoogleraren Schols en Heuvelink  zijn ook de namen van R. Roelofs,  J.M Tienstra en prof W. Baarda onlosmakelijk aan de opleiding Geodesie verbonden.

Lees hier een uitvoerige beschrijving van dit rijksmonument:  http://rijksmonumenten.nl/