Laan van Overvest 10
www.achterdegevelsvandelft.nl
In de 17e eeuw een 'speeltuin'

NB: Klik op de afbeeeldingen voor een vergroting.

De Laan van Overvest ligt nu min of meer midden in Delft, maar vroeger was het een smalle weg buiten de stad in het gebied dat Hof van Delft heette. De laan dankt zijn naam aan Laurens Dammasz van Overvest, die eind veertiende en begin vijftiende eeuw klerk, rentmeester en ten slotte secretaris van graaf Willem VI van Holland was. Hij was vermoedelijk de man die aan de zuidzijde aan het einde van de huidige laan het Huis ‘Hof van Overvest’ stichtte. In de zeventiende eeuw was dit huis al niet meer te vinden.
Vermoedelijk is het in het begin van de 80-jarige oorlog gesloopt, zoals dat vaker gebeurde met grote gebouwen buiten de stadswallen, uit angst dat de Spanjaarden het bij hun belegering zouden gebruiken. In de 17e eeuw kwam hier wel weer een kleiner pand voor in de plaats met de naam ’t Hoff van Overvest.  Op de (later geschilderde) kaart van de stadsbrand van 1536 is het oude huis echter duidelijk te herkennen. In die tijd was de Laan van Overvest voor Delft als het ware recreatiegebied. Je liep er naar toe via de Schoolstraat en de Schoolpoort. Reinier Boitet vertelt in zijn ‘Beschrijving der Stadt Delft’ (1729) dat de Schoolpoort lang geleden een waterpoort was, “doch is tegenwoordig met een bequame valbrug voorzien, waarover men naar een menigte van tuynen en bleykeryen gaat”.

Op de Kaart Figuratief wordt hij “Overvestse Laan” genoemd, en zijn er tuinen aan weerszijden te zien. Je moest vanaf de Spoorsingel (toen Buitenweg) een poort door om er te komen. De tuinen aan de noordkant hadden tuinhuizen, met uitzicht op een sloot en op groen.
Een aantal van die tuinhuizen, in de achttiende en negentiende eeuw aangepast aan de toen heersende mode in het bouwen, bestaat nog steeds. De meeste ingeklemd tussen de huidige bebouwing van de Laan van Overvest en de huizen van de C. Fockstraat. Alleen Laan van Overvest 10 is in volle glorie vanaf de straat te zien, met een mooie tuin ervoor, alsof de tijd heeft stil gestaan.


Kaart Figuratief. Links de Laan van Overvest met tuinhuizen. Boven de brug naar de Schoolpoort.

Detail uit de vroege 19e eeuwse Kadasterkaart. De tuinhuizen zijn goed te zien.

Ook kaartmaker Van Deventer tekende (rond 1540?) de Hof van Overvest.

Speeltuin
Volgens de vroegst bewaard gebleven transportacte, van 5 april 1691, bevond zich op het erf van Laan van Overvest 10 een speeltuin. In deze akte verkopen de executeurs van het testament van Willem van Assendelft aan Margaretha de Lanque: “een speeltuyn, gelegen in de poorterije deeser stadt in de Laan van het Hof van Overvest ofte Olikerspoort met de huysinge daarin……………. volgens de voorwaarde van publieke veilinge mitsgaders vijff door anderen gestoken opdragten alle voor schepenen dezer stadt gepasseert van dato den 1 julij 1636, 3 maart 1643, 4 november 1662, 31 maart 1670 en 10 april 1674………” De genoemde data verwijzen naar eerdere verkopen. Hiervan zijn de verkoopakten niet bewaard gebleven.Een ‘speeltuin’ is in dit geval een bloemen- en/of groentetuin met tuinhuis, waar de eigenaar zijn vrije tijd doorbracht. Met ‘deeser stadt’  wordt Delft bedoeld. Maar de tuin lag zoals gezegd in de ambachtsheerlijkheid Hof van Delft, destijds een aparte gemeente.

Klerk van Delfland
Bovengenoemd perceel is na verschillende tussentijdse eigendomsoverdrachten, op de 1e van de grasmaand (april) 1809 gekocht door Jacob Landmeter, gezworen klerk bij het Hoogheemraadschap Delfland.
De familie Landmeter houdt dit buitenverblijf aan tot 1881. Dan laten Jacoba en Ida Landmeter het bezit openbaar veilen. Een advertentie van de notarissen Schagen van Leeuwen  en Verschoor in de Delftse Courant van zondag 29 mei 1881 geeft een mooie beschrijving van de tuin: “Een aangenaam gelegen, met vele vruchtbomen en heesters beplanten tuin met steenen koepel, en verder getimmerte, aan de noordzijde van de laan van het voormalige Hof van Overvest, nabij den Spoorsingel….” De tuin is 8 aren en 99 centiaren groot. Het complex brengt  f 3300 op, en wordt eigendom van Augustinus Jullien, die aan de Houttuinen woonde en boekhouder was bij de Rijksmagazijnen.

Broeikasten
Of Jullien zijn grond ook nog als gezellige ’volkstuin’ gebruikt is niet helemaal duidelijk. Hij ziet kennelijk meer heil in een zakelijke exploitatie, want in 1895 laat hij opstallen verbouwen en verrijzen er broeikassen, ook wel ‘broeikasten’ genoemd, glazen serres om jonge planten op te kweken, of groenten en fruit, dat niet tegen kou en wind kan. De tuin wordt dan verhuurd aan tuinders en aan bloemisten. “Semper Florens” was de naam van een van die bedrijven. In de jaren twintig van de vorige eeuw is de gemeente Hof van Delft door het ‘grote’ Delft geannexeerd en werd dit buitengebied langzamerhand volgebouwd met straten als C.Fockstraat en de Van Heemstrastraat. De eigendom van deze percelen gaat ten slotte over op een dochter van boekhouder Jullien, Marie Petronille Octave. Zij trouwde met een Hendrik Swarttouw, een van de vele zonen in deze familie die de naam Hendrik kregen.

In 1959/1960 heeft op initiatief van de toenmalige eigenaar, de sigarenfabrikant Hendrik Swarttouw (vermoedelijk een kleinkind van boekhouder Jullien), een verbouwing en nieuwbouw plaatsgevonden, naar ontwerp van architect Van Rossum, mogelijk degene die verderop in de Laan van Overvest ook in een oude theekoepel woonde. Ter linkerzijde (westzijde) van het “thuynhuys” is een woonhuis aangebouwd en rechts daarvan een garage. De garage staat op de plaats waar voorheen een woonhuis stond, waarschijnlijk bijgebouwd in 1895, en dat aan de respectieve bloemisten Lugtigheid, Van Rijs (in de Tweede Wereldoorlog een verzetsman) en Punselie was verhuurd. Ik heb de indruk dat de achtereenvolgende eigenaren bemiddelde en goed opgeleide Delftenaren waren, die feitelijk in de stad woonden en buiten de vesten een buitenhuis hadden.

Een foto uit de jaren '20, die de achterzijde van de bebouwing aan de Laan van Overvest laat zien. De C.Fockstraat is er nog niet. Links, bijna vooraan nummer 10



Laan van Overvest 10




Daniel Vosmaer schilderde in 1663 het buitengebied aan de westkant van Delft (Coll Museum Prinsenhof)




Op het schilderij van de stadsbrand (1536) staat het oude huis afgebeeld. (Coll. Museum Prinsenhof)


 Advertentie uit de Delftsche Courant van 29 mei 1881




Wim de Klerk e.a.
 
Nadere informatie over Laan van Overvest 10
Geplaatst: 25 januari 2011
 
 
www.achterdegevelsvandelft.nl - Facebook: www.facebook.com/AchterdegevelsvanDelft - Twitter: twitter.com/AchterdgvDelft