Oude Delft 28 www.achterdegevelsvandelft.nl
Van dominee en chirurgijn tot boterhandelaar en dansleraar NB: Klik op de afbeeeldingen voor een vergroting.
Oude Delft 28 is net als het buurhuis Oude Delft 30 in 1648 gebouwd door graanhandelaar Adriaen Claeszn. van Schie. In feite zijn het twee huizen in één, want zowel de dakconstructie met gekoppelde dakspanten als de vloerbalken lopen in beide huizen door. Oorspronkelijk moeten beiden huizen aan de grachtzijde identieke trapgevels hebben gehad. Gevel en raampartijen hebben tegenwoordig een hoofdzakelijk vroeg negentiende eeuws uiterlijk, zij het dat bij nr 30 nog de onderste trede van de trapgevel behouden bleef.
De twee huizen kwamen destijds in de plaats van pakhuizen die behoorden tot de voormalige bierbrouwerij ‘De Beugel’ op de Koornmarkt (nu nummer 43). Na de sluiting van die brouwerij in 1639 werd het complex overgenomen door wijnkoper Pieter Hogenhouck, die het huis aan de Koornmarkt vervolgens ‘De Keijzerskroon’ noemde en de pakhuizen aan de Oude Delft in 1648 verkocht.
Het huis is later (vermoedelijk in de 18e eeuw) uitgebreid met een dubbel achterhuis, dat deels aansloot achter het buurhuis nr 30. In 1965 zijn beide achterhuizen bij een renovatie is weggebroken.

De plattegrond van het huis in 1832 met twee achterhuizen, deel achter Oude Delft 30.

Recente luchtfoto van het pand Oude Delft 28 met in rode lijnen aangegeven het achterliggende stadstuintje. 

Plattegrond van de te slopen achterhuizen in 1965.

Familie Van Dorp
De eerste eigenaar, Arij van Schie, is volgens het begraafboek uit 1665 aan de Oude Delft tegenover de Poppensteeg overleden en was dus tevens de eerste bewoner. Een groot deel van de achttiende eeuw was het huis eigendom van de familie Van Dorp. De heer des huizes, Adriaan van Dorp, was onder meer als onbezoldigd wijkmeester verantwoordelijk voor de controle op de blusemmers en de administratie van de bewoners in de buurt. In 1750 bewoonde zijn weduwe met twee dochters van 12 en 19 jaar het pand samen met een inwonende dienstmeid. Eerst zou dochter Adriana het huis erven en vervolgens haar zuster Beatrix. Zij woonde toen in Rotterdam en verkocht het huis uiteindelijk in 1804 aan de emeritus predikant Johannes de Milde.


Koopcontract uit 1726 op perkament, een zg. charter.

Dominee Johannes de Milde
Johannes de Milde was predikant in het Zuid-Hollandse Piershil. Op zijn 70ste keerde hij terug naar de stad waar hij geboren is. (Namelijk op Koornmarkt 16, waar zijn vader, ook Johannes de Milde geheten, kuiper was.)
Na zijn jonge jaren op de Latijnse School in Delft vertrok Johannes in 1754 naar Leiden om theologie te studeren. Vervolgens werd hij predikant in de Stad aan het Haringvliet en in 1776 te Piershil, waar hij meer dan 25 jaar op de kansel stond tot zijn emeritaat 1803.
Zijn vrouw Maria Anemaet vond hij in Lage Zwaluwe alwaar zij de dochter was van de burgemeester met een chique wapenbord. Zij trouwden in Nieuwe Tonge op 19 augustus 1778. Maria Anemaet was twintig jaar jonger dan de dominee waarmee zij in het huwelijksbootje stapte. Niettemin stierf zij in 1796 als eerste.
Omstreeks 1805 kwam Johannes als weduwnaar naar Delft in gezelschap van drie dochters: Anna Ida, Elisabeth en Aletta. Zijn zoon Johannes, met bruin haar, blauwe ogen en een grote neus, deserteerde in 1810 uit het Napoleontische leger, zoals velen. Dochter Elisabeth bleef na haar huwelijk in 1813 enige jaren bij haar vader inwonen, evenals Aletta die ongehuwde moeder werd. Drie kleinkinderen van Johannes overleden in dit huis in de jaren 1813-1819, waarvan in twee gevallen de grootvader aangifte deed.


Het familiewapen van domineesvrouw Maria Anemaet, dochter van een burgemeester uit West-Brabant.

Zelf zou Johannes de Milde in 1822 op 89-jarige leeftijd overlijden. De erven verkochten het huis echter pas zes jaar later. Volgens het bevolkingsregister werd het huis na zijn dood bewoond door Abraham Titsingh belastinginspecteur en Elisabeth Visser.

Chirurgijn en vroedmeester Alewijn de Haas
In 1828 kocht de jonge chirurgijn Alewijn de Haas het huis. Als weesjongen was hij, net als zijn broertje Herman, in het Weeshuis kennelijk opgevallen vanwege zijn goede verstand en uitverkoren door de Fundatie Vrijvrouwe van Renswoude om een goede opleiding te krijgen in het Fundatiehuis Oude Delft 49, later Oude Delft 95. Beiden mochten in de leer bij chirurgijn J.G. Vortsman. Maar broer Herman maakte zijn studie niet af en trad toe tot het leger van Napoleon.
Alewijn studeerde in 1811 wel met een meesterproef succesvol af op kosten van de Fundatie. Hij hoopte op een baan in Nijmegen, maar dat ging niet door, dus vestigde hij zich in Delft als chirurgijn en vroedmeester, opnieuw met financiële steun van de Fundatie.


Een oefenbaarmoeder om bevallingen te oefenen met een pop. Museum Boerhaave. [Museum Griffoen aan de Koornmarkt heeft een soortgelijk exemplaar.]

De instructie van een tangverlossing in een 18e eeuws boek over de vroedkunde.


De huidige voorgevel van Oude Delft 28.


Aan de achterzijde is goed te zien dat nr 28 en 30
een tweelinghuis zijn. Al heeft het rechter huis bij de restauratie nog 18e eeuwse kozijnen gekregen en
het linker (nr 28), later vernieuwde huis, echte
namaak 17e eeuwse kruiskozijnen.


De kerk te Piershil, waar dominee De Milde
27 jaar op de kansel heeft gestaan.


Handtekening van Johannes de Milde,
toen zijn hand niet meer zo vast was.




 

Tijdens zijn opleiding kwam een van de broeders De Haas in opspraak omdat hij eigenmachtig anatomisch onderzoek had gedaan op een babylijkje uit het Gasthuis. Zijn leermeester deed een beroep op de regenten van het Gasthuis om zijn leerling diens ‘onberaisonneerde en strafschuldige leerlust’ te vergeven.
In 1820 trouwde Alewijn met Anna Vervoorn. In 1839 stierf hij reeds op 47-jarige leeftijd. Zijn vrouw bleef daarna met hun vijf minderjarige zoontjes het huis bewonen. Een deel van het huis ging zij verhuren. Een van haar kamerbewoonsters was tussen 1847 en 1853 de bovengenoemde Elisabet de Milde, voormalig winkelierster.
Lees hier meer over de nalatenschap en het huis van de chirurgijn Alewijn de Haas.

De weduwe overlijdt 23 jaar later, in 1862. Twee van haar zoons zijn intussen onderwijzer en boekbinder geworden. Ze laten het ouderlijk huis in 1863 veilen in het Stads Koffijhuis achter het Stadhuis. Het leverde een bod op van fl. 2.800, dat de verkopers als onvoldoende afwezen. [De moderne huizenmakelaar bestond destijds nog niet. Een veiling in twee ronden, twee weken na elkaar, met bijbehorende advertenties was destijds de manier om kopers voor een huis te zoeken.]

Zijdeverfster en orgelbouwer
Een maand later werd het huis echter toch voor fl 2.750 ondershands verkocht aan drie ongehuwde zijdeverfsters: Elisabeth en Maria van Stratum en Petronella Loots. Of zij dat beroep echter ook in de woning uitoefenden is niet zeker, maar wel waarschijnlijk. Elisabeth blijkt ook degene die het huis gaat bewonen en ook kamers ging verhuren, blijkt uit advertenties. Het bevolkingsregister geeft diverse medebewoners aan.


Advertentie in de Delftsche Courant van 18 juni 1867 biedt kamers aan voor heren studenten.

Verkoopadvertentie in de Delftsche Courant van
7 januari 1876. Er kwam een bod van fl 6.000,
maar dat was de verkoopster te weinig.

Na mejuffrouw Van Stratum werd in 1883 Alida Dol de nieuwe eigenaresse, maar zij hield het niet langer dan twee jaar vol. Daarna verkocht ze het huis weer aan ene C.D. de Vries, die alleen belangstelling had voor de verhuur. Een van zijn huurders was orgelbouwer Jan Lodewijk Tabbornal.

Boterhandelaar Maarten Hoogenraad en dansschool
In 1888 verhuist boterhandelaar Maarten Hoogenraad van de Boterbrug naar het Oude Delft, gezien zijn handel misschien opmerkelijk. Maar volgens de advertentie wordt de boter thuisbezorgd dus betreft het hier wonen en kantoor aan huis.


Advertentie in de Delftsche Courant van 3 juni 1888.

Boterhandelaar Hoogenraad adverteert in het Algemeen Handelsblad van 8 okt.1889 voor zijn puike waar.


Advertentie in de Delftsche Courant
van 23 september 1862.


Verkoopadvertentie in de Delftsche Courant
van 14 april 1863.

 



 

Drie jaar later bood hij in 1891 het huis alweer te koop aan. Maar Hoogenraad vond als koopman kennelijk dat het huis op dat moment niet opbracht wat hij gedacht had en daarom bleef hij er nog maar een tijdje wonen. In 1894 verscheen er in de Delftse Courant een advertentie dat het pand te huur is.
Er trekt dan een dansleraar in, die er een dansschool begint. Je kon bij hem de wals en een quadrille onder de knie proberen te krijgen. Leuk voor de heren studenten. Daarnaast gaf hij ook een kindercursus in het gebouw van het Gymnasium.

Dansen bij Gerard Gaillard. Delftsche Courant 16 sept. 1894. Jong geleerd is nooit weg. Delftsche Courant 26 sept. 1894.


Weer huurders gezocht.
Delftsche Courant 2 febr. 1894.



 

Begin 1900 woonden er veel verschillende huurders in het huis. Ze boden soms opmerkelijke zaken te koop zoals een trekhond: maar goed dat er een tuintje bij het huis is. Een student verkocht boeken van de socialistische profeet Domela Nieuwenhuis.
In 1912 trok Dirk Brandwijk, radio-telegrafist en ambtenaar bij de Technische Hoogeschool met zijn gezin in het huis. Hij was ook de nieuwe eigenaar.

Radio’s en alarminstallaties
Na de Eerste Wereldoorlog zat er 37 jaar lang een elektrotechnisch bureau dat onder meer alarminstallaties aanlegt, maar waar je in de begintijd ook radio’s kon kopen en laten repareren.


Advertentie in de Delftsche Courant van 17 nov 1919.

Radio en stofzuiger als nieuwste van het nieuwste. Advertentie in de Delftsche Courant van 27 nov 1927.

In 1965 kocht de musicus Erik Mesman het huis. Hij ging het verwaarloosde pand flink opknappen en sloopte het achterhuis.


De achterzijde van Oude Delft 28 voor de grote renovatie in 1965.

De voorgevel in oude staat, van voor 1965. Foto Dienst Rijks Cultureel Erfgoed.


Honden te koop.
Delftsche Courant 2 sept. 1900.


Het Socialisme van Domela.
Delftsche Courant 18 jan. 1901.

Piet van der Eijk en Kees van der Wiel  
>> Zie hier voor meer informatie over bronnen, eigenaren en bewoners van Oude Delft 28
Geplaatst: 22 juli 2018  
 
www.achterdegevelsvandelft.nl - Facebook: www.facebook.com/AchterdegevelsvanDelft - Twitter: twitter.com/AchterdgvDelft