Oude Delft 36    www.achterdegevelsvandelft.nl
Optische fabriek, venduhuis en kraakpand
NB: Klik op de afbeeldingen voor een vergroting.
Van 1939 tot omstreeks 1975 was op het adres Oude Delft 36 de instrumentenfabriek Optische Industrie De Oude Delft (‘OldDelft’) gevestigd. Achter het pand werd, in de Nickersteeg, een destijds moderne fabriekshal gebouwd. Het bedrijf werd in 1939 gesticht door Oscar van Leer, zoon van de blikfabrikant Van Leer.
In de oorlog ging deze oprichter naar de Verenigde Staten en droeg de leiding van het bedrijf over aan dr. Albert Bouwers, een groot uitvinder die meer dan 140 patenten op zijn naam zou krijgen. In 1949 werd Bouwer bovendien buitengewoon hoogleraar aan de Technische Hogeschool. Tijdens de Vietnam-oorlog deed het bedrijf zulke goede zaken met haar infrarood-kijkers voor het Amerikaanse leger, dat het pand aan de Oude Delft veel te krap werd. Elders werd een nieuw bedrijf neer gezet. Leeggekomen fabriek en kantoor zijn daarna onder meer korte tijd in gebruik geweest als filmstudio, waarna het in 1980 door krakers werd bezet. Inmiddels is het pand gesplitst in meerdere bedrijfs- en woonruimten, waarbij een nieuwe ingang in de Nickersteeg is gemaakt.

Spelen met vuur
Het huis is omstreeks 1630 ontstaan uit het achterhuis van brouwerij De Drie Sterren aan de Koornmarkt (nr. 49), die eigendom was van de familie Onderwater. Dochter Cornelia Onderwater betrok het toen nieuwe pand met haar echtegnoot, mr. Cornelis Soetens, commies en opzichter van ‘s Lands kruitmagazijnen in het voormalige Clarissenklooster aan de huidige Paardenmarkt. Soetens is bekend geworden als de veroorzaker van de ‘Delftse Donderslag”. In 1654 kreeg hij hoog bezoek uit Den Haag en besloot het persoonlijk rond te leiden door de kelders van het magazijn, zo wil het verhaal.

Daarbij ging hij wat onhandig te werk met zijn lantaarn, waardoor het kruit vlam vatte. Het gevolg was dat Soetens en met hem de gehele noordoosthoek van de binnenstad van Delft de lucht in vloog.
Kort voor deze ramp had Soetens in 1652 nog het pand naast zijn huis aan de Oude Delft erbij gekocht om bij zijn nieuwe woning te betrekken. Dat tweede huis was gebouwd door een familie die oorspronkelijk ook een brouwerij had op de Koornmarkt, de Van der Houve’s van ‘Het Laersje’ (nu Koornmarkt 45). Op de afbeelding van de Kaart Figuratief van ca 1675 is het huidige pand nog met twee aparte gevels afgebeeld.

18e eeuws regentenpaleis
De huidige gevel voor de twee voormalige woonhuizen is het resultaat van verbouwingen in de 18e eeuw. Vooral in 1736 is er in en rond het huis het nodige overhoop gehaald. Er is toen een nieuw koetshuis in de steeg getimmerd met een uitgang naar de Koornmarkt en aan de achterzijde zijn ook de keuken en eetkamer verbouwd. De buurman was bij deze bouwplannen nogal beducht voor inkijk vanuit een nieuw zolderraam. Dat bezwaar werd ondervangen door een zogenoemde ‘koekoek’ te construeren. Verantwoordelijk voor deze ingrepen was de regentenfamilie Van Schuylenburg, die het huis tot 1783 ruim een halve eeuw bewoonde. Zowel Adriaan als Willem schopten het tot burgemeester en mochten zich tevens Heer Van Duckenburg noemen. In 1749 had burgemeester Willem van Schuylenburg in zijn stal een koets staan met drie paarden en had hij zeven man/vrouw personeel. Bij het huis hoorde vanouds ook een poort naar de Oude Delft, die via het erf achter de twee belendende huizen toegang gaf tot de gracht.

Behangsels
Bij de verkoop in 1782 werd het omschreven als een huis met een “seer groote binnenplaats” en een “extra ruijm koetshuys” met “fraije stalling voor vijf paarden”. Aan de voorzijde van het huis waren twee salets (ontvangstkamers). Die aan de noordzijde had goudleer behang en een spiegel boven de schoorsteen, die aan de zuidzijde naast de steeg een rood trijpt behang met een schilderij boven de deur. Ook in de eetzaal was goudleer behang en elders nog een kamer met een geschilderd schoorsteenstuk en in de noorder bovenkamer een ijzeren kachel, destijds heel modern.

Venduhuis
Van 1783 tot 1812 bewoonde een andere regent, mr C. Overgauw Pennis, het pand. Ook hij zou geruime tijd burgemeester zijn. In 1812 verkocht hij het huis met stal en koetshuis voor f 6000 aan zeven notarissen die er een venduhuis van maakten om ‘verkoepinge’ te houden. Omwonenden klaagden vervolgens bij het stadsbestuur over de rommel die daarbij op straat stond, waardoor ze er met hun koetsen niet langs konden.
In 1819 verkochten de twee overgebleven notarissen het pand met verlies aan kostschoolhouder Bernardus van Aalst. Ook deze onderneming werd geen succes, want vijf jaar later verkocht hij het alweer, nu opnieuw aan een regent: wethouder Martinus Anne Wijnaendts, die overigens gehuwd was met de dochter van burgemeester Overgauw Pennis.

Klik op de afbeelding voor een vergroting in een nieuw vensterKlik op de afbeelding voor een vergroting in een nieuw vensterKlik op de afbeelding voor een vergroting in een nieuw vensterKlik op de afbeelding voor een vergroting in een nieuw vensterKlik op de afbeelding voor een vergroting in een nieuw venster
V.l.n.r. prof. Taco Roorda, prof.dr. L. H. Siertsema, prof. J. M. Telders, W.J.A.I. graaf van Bylandt (foto Emma Kirchner, Erfgoed Delft) en dr. A. Bouwers (directeur Optische Industrie).

Gezeten hoogleraren
In 1842 kwam prof. Taco Roorda in het huis. Hij was door koning Willem II aangezocht om de nieuwe Academie voor Indische ambtenaren op te zetten en had daarbij een vorstelijk salaris bedongen. Na hem woonden hier in de 19e eeuw de gepensioneerde militair W.J.A.I. graaf van Bylandt en de hoogleraar Javaans en Mohammedaans Recht aan de Indische Instelling, prof. A.W.T. Juynboll. De koopprijs van het huis was in 1871 inmiddels opgelopen tot f 14.000. Na Juynbol woonden er de (technische) hoogleraren J.M. Telders en L.H. Siertsema. De laatse verkocht het pand in 1919 voor f 42.000 aan de Raad van Arbeid, die er in de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw kantoor hield.

Speculatieobject
Na het vertrek van de Optische Industrie ‘De Oude Delft ‘, later genaamd Oldelft (tegenwoordig na een fusie met Enraf-Nonius Delft Instruments) werd het pand een speculatieobject voor vastgoedbeleggers waaronder in 1978-1979 Kobé Vastgoed van de Delftse ondernemer Koreneef. Hij verhuurde het onder andere voor antiekveilingen en aan een filmploeg die opnamen maakte voor de film Nosferatu van regisseur Werner Herzog, waarvoor de gracht tijdelijk een 19-eeuwse metamorfose onderging.

Gekraakt
Daarna hield eigenaar Haan (van Robero Vastgoed BV) met zijn compagnon Hen er korte tijd een kantoor. Toen het begin maart 1980 leeg stond trok de aandacht van de kraakbeweging die er met circa tien mensen introk. Na twee weken werd het pand met veel geweld binnengevallen en ontruimd door een knokploeg. De krakers vluchtten onder andere via de ramen en moesten door de politie worden ontzet. Zij mochten snel weer terug. Een van de bewoonsters werd zo afgerost met een koevoet dat ze met een dwarslaesie in het ziekenhuis belandde. De knokploeg werd gearresteerd en zat tot eind van de middag vast op het politiebureau. De actie haalde de landelijke pers en tv. Na een door Haan afgedwongen gerechtelijke uitspraak moesten de krakers het pand eind mei uiteindelijk toch verlaten.


Trouw, 24 april 1980

Eind 1981 werd het pand via een openbare vrijwillige verkoping aangeboden in twee aparte delen: als monumentaal kantoorpand aan de Oude Delft en het aan de Nickersteeg gelegen fabrieksdeel. De fabriek werd gekocht door de Delftse architect Tjeerd Deelstra die er een tientallen jaren durend verbouwingsproject van maakte, maar het nooit in gebruik nam.
Oude Delft 36 bleef in handen van beleggers die er studenten als anti-kraakbewoners in plaatsten, die het pand nog verder verwaarloosden. Uiteindelijk bleef de Westland-Utrecht Hypotheekbank met het compleet uitgewoonde pand zitten.
 
Reclamebureau
In 1985 werd het pand aan de Oude Delft gekocht door Patty en Stef Breukel, tot dan toe de buren van nummer 34. Na verbouwing vestigden zij op de begane grond het kantoor van hun reclamebureau Klats en gingen er boven wonen. In de Nickersteeg maakten ze een extra entree om een deel van het huis als appartementen te verhuren.
Na 29 jaar verkochten ze in 2014 het huis, inclusief de huurappartementen in de Nickersteeg, aan nieuwe bewoners.


Klik op de afbeelding voor een vergroting in een nieuw venster

Klik op de afbeelding voor een vergroting in een nieuw venster
Op de Kadasterkaart uit 1832 is ook de poort
te zien, die bij het pand hoorde.

Klik op de afbeelding voor een vergroting in een nieuw venster
Egbert van Poelgeest schilderde de kaalslag,
die het
gevolg was van de kruitontploffing
(het schilderij hangt in National Gallery Londen).

Klik op de afbeelding voor een vergroting in een nieuw venster
Het gemeentearchief heeft een gravure, gemaakt
naar het schilderij, in bezit.







Klik op de afbeelding voor een vergroting in een nieuw venster
Op de Kaart Figuratief heeft Oude Delft 36 nog
twee gevels. Rechts de poort.

Klik op de afbeelding voor een vergroting in een nieuw venster
Oude Delft 36 in de jaren ’60, toen nog eigendom van de Optische Industrie.








Algemeen Dagblad,  17 november 1979.


Foto De Waarheid,  18 maart 1980.
Kees van der Wiel
Met dank aan Patty Breukel voor de aanvullende informatie over de periode na 1977
Nadere informatie over Oude Delft 36
 
Geplaatst: 2009 / Laatste wijziging: 8 mei 2023
 
www.achterdegevelsvandelft.nl - Facebook: www.facebook.com/AchterdegevelsvanDelft - Twitter: twitter.com/AchterdgvDelft