Oude Delft 69 | www.achterdegevelsvandelft.nl |
![]() |
|
In de Indische Instelling wordt nu gewoond | NB: Klik op de afbeeeldingen voor een vergroting. |
In het voormalige gebouw van de Indische Instelling, Oude Delft 69, zijn tegenwoordig zeven appartementen voor particuliere bewoning te vinden. Lange tijd was hier ook het Delftse politiebureau gevestigd. In het grijze verleden hoorde het deels bij het Weeshuis in het voormalige Sint Barbaraklooster. De Indische Instelling werd door de gemeente Delft in 1864 opgericht om ambtenaren op te leiden voor de koloniale Indische dienst. De behoefte daaraan ontstond na de opheffing van de Delftse Koninklijke Academie in datzelfde jaar. Die maakte plaats voor de Polytechnische School voor Ingenieurs, maar zonder de Indië-specialisatie. Veel ingenieurs vertrokken echter naar Indië. Daarom werd besloten een aparte opleiding te starten: de Indische Instelling.
Deze Indische School kreeg in 1875 een eigen gebouw, Oude Delft 69, kleiner dan het nu is. De Indische opleiding zat aanvankelijk– als je ervoor staat -- rechts van de ingang. Daar gaat achter de voorgevel nog steeds een grotendeels zestiende-eeuws woonhuis schuil, zo bleek bij bouwhistorisch onderzoek tijdens de renovatie en herinrichting in 1998. Het pand dat links van de ingang stond was het vroegere Generaliteitsmagazijn. Dat is later ook in gebruik genomen door de Indische Instelling. Voor het geheel werd een nieuwe voorgevel opgetrokken, die is er nu nog steeds is. Behalve de naam, die hoog in de gevel is te lezen, verwijst ook het Balinese masker in de sluitsteen boven de ingang naar de vroegere bestemming. De panden die hier eerder stonden hebben allebei een interessante geschiedenis. |
![]()
|
Generaliteitsmagazijn Het terrein van het huidige Oude Delft 69 behoorde in de Middeleeuwen grotendeels tot het Sint Barbaraklooster, dat met de Reformatie werd opgeheven en in bezit kwam van de stad Delft. Deze bestemde de belangrijkste gebouwen, nu de sociëteit Alquin van de studentenvereniging Sanctus Virgilius, tot weeshuis. Bij het begin van de Tachtigjarige Oorlog zochten zowel de Staten-Generaal van de Republiek als de Staten van het gewest Holland een plek voor hun oorlogsmagazijnen. Delft was daarvoor gunstig gelegen en wilde die wapenopslag graag binnen haar poorten hebben. De stad verhuurde daarom onder meer de voorraadschuur van het weeshuis aan de Staten-Generaal als “Generaliteitsmagazijn”. Waarschijnlijk is de schuur voor dat doel verbouwd. Oudste afbeelding
Volgens de Delftse geschiedschrijver Van Bleyswijck lagen daar ‘een groote menigte van yzere en loode kogels, bomben en granaten met hunne spiegels en proppen, brandpypen en buyzen, en een oneendig getal van allehande krygstuigen tot verderf der menschen en steden uitgevonden’. Dat klinkt overigens gevaarlijker dan het was, want kogels waren destijds massief en de bommen en granaten werden zonder hun kruitlading bewaard. Het buskruit van de Generaliteit lag opgeslagen in twee oude waltorens, en vanaf 1660 in het nog steeds bestaande Kruithuis aan de Schie. |
![]() Boven de ingang een Balinese sluitsteen, die herinnert aan de opleiding van Indische ambtenaren |
![]() Achttiende eeuwse prent van twee panden aan de Oude Delft. Midden het Generaliteitsmagazijn (wapenopslag) en rechts Het Wapen van Holland, een deftig woonhuis. (coll. Archief Delft) Wapen van Holland
Ook uit oude koopbrieven uit 1626 en 1681 en het huizenprotocol van de stad Delft blijkt dat het eigendom was van bekende regentenfamilies, bijvoorbeeld ook van de familie Van Adrichem. Mogelijk was het verhuurd als kantoor of beheerderswoning van het magazijn. Halverwege de 18e eeuw werd het “Wapen van Holland” bewoond door oud-burgemeester mr. Caspard Casparsz. van Kinschot met zijn vrouw Catharina Cornelia van Kinschot, twee kinderen en vijf dienstboden, in bezit van twee paarden en een koets.
Hij huurde het huis van zijn zoon Caspard Rudolph van Kinschot die een paar huizen verderop woonde in Het huis Portugaal, nu Oude Delft 75. Diens vrouw Catharina Maria Dedel had beide huizen geërfd, als nichtje van de kinderloos overleden Johan Meerman. Haar vader Philip Dedel was overigens commies van het Generaliteitsmagazijn, maar bestierde dat vanuit het Huis Portugaal (zie Oude Delft 75).
Volgens de zeventiende-eeuwse Delftse stadsgeschiedschrijver Van Bleyswijck was het Wapen van Holland ooit een brouwerij geweest, die reeds voor 1600 was 'uitgebroken' (dat wil zeggen als brouwerij opgeheven). Die geschiedenis is niet nader uitgezocht, maar vermoedelijk dateert het pand, zoals veel oude Delftse grachtenpanden, van de herbouw kort na de grote stadsbrand van 1536, iets waar de architectuur van de voorgevel ook op wijst. |
![]() Detail van het Wapen van Holland: gevelsteen met wapen van de familie Meerman.
|
Patriottensociëteit In 1786 werd ‘Het Wapen van Holland’ gekocht door het Patriotten Genootschap van Wapenoefening onder de zinspreuk voor Vrijheid en Vaderland en in gebruik genomen als sociëteit. De patriottische glorietijd was in Delft echter maar van korte duur. In september 1787 kwamen de Pruisen de macht van de Oranjes herstellen. Een bende Oranjeaanhangers uit Den Haag toog naar Delft om al plunderend wraak nemen op de politieke vijand. Daarbij werd de ook patriottensociëteit kort en klein geslagen. Misschien is het niet toevallig dat op Oude Delft 73 patriottenvoorman Wijbo Fijnje woonde, de uitgever van de Hollandsche Historische Courant. Het pand werd vervolgens in beslag genomen en op 17 juni 1788 gekocht door de Raad van Staten der Verenigde Nederlanden. In 1832, toen het kadaster werd ingevoerd, was de gemeente Delft weer eigenaar. Klokgevel Treinkazerne
Manege Gemeenteschool en Indische Instelling
De Indische Instelling heeft er maar 5 jaar kunnen profiteren. Er ontstond aan het einde van de negentiende eeuw een overschot aan Indische ambtenaren waarvan nog maar een klein gedeelte uitgezonden kon worden naar Indië. Daarom besloot de gemeenteraad van Delft de Indische Instelling met ingang van 1 januari 1901 te sluiten. Hoofdbureau van politie en brandweerkazerne
Oude Delft 71 Projectontwikkelaar Oude verrassingen Onderhoud en herstel voormalige Indische Instelling in 21e eeuw |
![]() In de 18e eeuw kreeg het Generaliteitsmagazijn een klokgevel. Rechts een klein stukje Wapen van Holland. (Archief Delft)
|
Ria Bergshoeff, bewoner Voormalige Indische Instelling Wim Weve, bouwhistoricus |
|
nadere informatie over Oude Delft 69 | |
Geplaatst: 25 september2015 | |
www.achterdegevelsvandelft.nl - Facebook: www.facebook.com/AchterdegevelsvanDelft - Twitter: twitter.com/AchterdgvDelft |